Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng tỉnh Bình Định lần thứ VIII, năm 2020-2021: NHỮNG GIẢI PHÁP THIẾT THỰC TRONG CUỘC SỐNG

Cuộc thi lần thứ VIII khép lại với 44 giải pháp đoạt giải của 5 lĩnh vực dự thi bao gồm: 01 giải đặc biệt, 03 giải nhất, 06 giải nhì, 12 giải ba và 22 giải khuyến khích.
Giải đặc biệt thuộc về giải pháp “Thiết bị tự động ngắt nước ở gia đình khi rò rỉ hoặc vỡ đường ống” của nhóm tác giả Nguyễn Thị Ý Thơ, Nguyễn Đỗ Gia Linh, Mai Xuân Khang, Võ Nhật Khánh Châu học sinh Trường THCS Phước Thuận, Tuy Phước. Từ thực tế một số hộ gia đình tại địa phương phải trả hóa đơn tiền nước tăng bất thường do sự cố vỡ đường ống ngầm dẫn nước vào nhà mà không phát hiện kịp thời; các em đã nảy ra ý tưởng tạo nên thiết bị nhằm giúp cho các hộ gia đình dễ dàng phát hiện ra sự cố rò rỉ hoặc vỡ đường ống để sớm có hướng xử lý kịp thời. Thiết bị với kinh phí khoảng hơn 1 triệu đồng, có cấu tạo đơn giản gồm van điện từ, cảm biến dòng chảy, bộ cài đặt đếm thời gian, rơ le trung gian, còi tạo âm thanh báo hiệu và hệ thống nguồn điện nuôi. “Sử dụng những vật liệu sẵn có và dễ mua trên thị trường, tranh thủ sau giờ học, chúng em mất hơn 2 tháng để chế tạo ra thiết bị. Thiết bị hoạt động ở điện áp 220V, lắp đặt dễ dàng tại vị trí phía sau đồng hồ nước của mỗi hộ gia đình” – Em Nguyễn Thị Ý Thơ cho biết.  
Đặc biệt, năm nay có sự góp mặt của 2 tác giả ở độ tuổi nhi đồng là Đinh Thiện Nhân, lớp 4A và Nguyễn Lê Châu Tùng, lớp 5A Trường Tiểu học số 3 Hoài Hương, thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định với giải pháp “Game em yêu lịch sử Bình Định” đạt giải nhì lĩnh vực đồ dùng dành cho học tập.  Với mong muốn giúp các bạn học sinh có thể vừa học vừa chơi, tạo hứng thú yêu thích môn lịch sử, các em đã tạo ra chương trình game tìm hiểu về lịch sử Bình Định. “Giải pháp sáng tạo ở chỗ sử dụng phần mềm bằng ngôn ngữ lập trình Scratch 3.0. Đây là ngôn ngữ chưa được dạy trong chương trình sách giáo khoa. Ngôn ngữ Scratch dễ sử dụng, có tính mở, có thể nâng cấp các phiên bản tiếp theo. Sản phẩm tạo môi trường vui chơi lành mạnh đồng thời giúp học sinh hào hứng hơn khi tìm hiểu kiến thức bộ môn lịch sử” – TS. Mai Thị Phú Phương, nguyên giảng viên Khoa Lịch sử, Trường Đại học Quy Nhơn nhận xét.
Cùng mục đích hướng vào hỗ trợ quá trình học tập đạt hiệu quả, giải pháp “Gây hứng thú học tập môn tiếng Anh cho học sinh thông qua sách pop-up về lịch sử tiến hóa loài người” của học sinh Nguyễn Ngô Diễm Quỳnh và Nguyễn Minh Nhật, lớp 10 Chuyên Anh, Trường THPT Chuyên Chu Văn An, thị xã Hoài Nhơn đã trở thành công cụ học tập không những thu hút học sinh chuyên Anh mà còn mang lại hiệu quả học môn tiếng Anh cho học sinh của Trường. Tính mới của giải pháp là các em đã sử dụng công nghệ 3D kết hợp với một số phương tiện công nghệ khác tích hợp nhiều hình ảnh để thiết kế nên cuốn sách tạo sự lôi cuốn cho học sinh trong quá trình học từ vựng, mở rộng vốn từ, luyện phát âm tiếng anh thông qua nội dung lịch sử tiến hóa loài người. Sử dụng dòng sách pop-up với mục đích giúp người đọc tham gia tương tác nhiều chiều cùng với nội dung trong sách, kết cấu của sách khá độc đáo kích thích sự cảm nhận của học sinh bằng nhiều giác quan. “Các em đã sử dụng tiếng Anh tốt, nắm vững kỹ thuật, có sự đầu tư thời gian và công sức một cách tỉ mỉ để tạo dựng nên cuốn sách pop-up lần đầu tiên ứng dụng làm công cụ nâng cao hiệu quả học tiếng Anh. Giải pháp này có khả năng áp dụng rộng rãi cho các Trường học trong tỉnh, không chỉ môn tiếng Anh hay Lịch sử mà còn có thể áp dụng cho các môn học khác” – Thầy Nguyễn Minh Hà, giáo viên Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, TP. Quy Nhơn cho biết.
“Từ các giải pháp thuộc lĩnh vực đồ dùng dành cho học tập đạt giải tại Cuộc thi, cho thấy các em chịu khó vận dụng vốn kiến thức đã học trong nhà trường kết hợp với sự tìm tòi nghiên cứu để sáng tạo ra những công cụ, vật dụng hỗ trợ đắt lực cho việc học tập. Qua đó thể hiện ý thức tự học, niềm đam mê sáng tạo, tự khám phá ra các phương pháp học phù hợp vừa tạo hứng thú trong học tập, vừa góp phần làm phong phú nguồn đồ dùng học tập của các em.” – Bà Lê Thị Điển, Phó giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh, Phó ban Tổ chức Cuộc thi nhận xét.
Lĩnh vực các giải pháp kỹ thuật nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế được các em quan tâm nhiều nhất, với 21 giải pháp tham dự và 12 giải pháp đạt giải. Ban giám khảo đánh giá cao khả năng các em vận dụng những kiến thức đã học để hướng vào giải quyết một cách hiệu quả những nhu cầu cấp thiết trong đời sống sinh hoạt và sản xuất. Từ thực tế chăn nuôi gà ở gia đình và các hộ tại địa phương, đôi bạn Phạm Bùi Tuấn Phát và Nguyễn Nhật Hiệu lớp 11A1, Trường THPT số 1 Tuy Phước đã nghiên cứu chế tạo “Hệ thống cho ăn tự động trong chăn nuôi gà” giải quyết tình trạng người chăn nuôi không thể tiếp cận chuồng trại nhiều lần trong ngày do trang trại ở xa nhà, đi vắng nhiều ngày hoặc thời tiết khắc nghiệt mưa, bão lũ lụt...Với hệ thống này, người chăn nuôi không cần trực tiếp cho gà ăn, có thể ở từ xa điều khiển qua tin nhắn trên điện thoại di động có kết nối qua module sim và lập trình Arduino. Hệ thống có thể cho gà ăn tự động theo giờ đã được cài đặt trước, có chức năng thông báo sắp hết thức ăn, nước uống để người chăn nuôi chủ động cung cấp thức ăn. Với tính mới, sáng tạo và tiện ích đó, giải pháp đạt giải nhất Cuộc thi.
Cũng với mong muốn sáng chế ra dụng cụ giúp cho người dân địa phương tiết kiệm được thời gian và công sức trong lao động; các em Huỳnh Phạm Xuân Chin và Nguyễn Thúy Nga học sinh Trường THCS Hoài Hải, thị xã Hoài Nhơn đã tạo nên sản phẩm “Máy xay đa năng chế tạo thức ăn chăn nuôi và phân hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp”đạt giải nhất lĩnh vực các dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em. Máy có khả năng xử lý các phế phẩm tự nhiên trong quá trình sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt hàng ngày ở địa phương: vỏ dừa, vỏ mít, cỏ voi, rơm rạ, tàu dừa, lá sả... để chế biến thức ăn gia súc gia cầm và có thể làm phân bón hữu cơ,  góp phần bảo vệ môi trường. “Các em đã tận dụng những nguyên vật liệu có sẵn tại địa phương để lắp ráp máy, giá thành thấp, dễ sử dụng phù hợp với bà con nông dân. Chỉ cần cải tiến motor và bộ phận chân đế vững hơn, máy có khả năng ứng dụng rộng rãi, mang lại hiệu quả trong chăn nuôi và sản xuất nông nghiệp tại các hộ gia đình” – TS. Phan Trọng Hổ - Nguyên Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh, thành viên Ban giám khảo chấm thi đánh giá.
Rất nhiều mô hình sản phẩm các em quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường, như: “Hệ thống tự động lọc rác ở cống” của Dương Ngọc Thúy Hòa lớp 12A2 và Lê Khiêm lớp 11A2, học sinh Trường THPT số 2 Tuy Phước. Hệ thống các em thiết kế khá đơn giản, chủ yếu tận dụng những vật liệu sẵn có trong đời sống nhưng hiệu quả mang lại rất lớn, giải quyết được tình trạng các cống rãnh bị nghẹt rác, gây tắc nghẽn dòng chảy, rác tồn đọng lâu gây ô nhiễm môi trường. Với hệ thống lọc rác thông binh có khả năng thu nhận, vận chuyển và xử lý rắc ẩm thành rác khô; báo động cho người dân tránh nơi dòng chảy lớn và thông báo để công nhân môi trường có thể biết và đến thu gom rác xử lý kịp thời. Hoặc giải pháp “Quạt điện lọc không khí và diệt khuẩn không giới hạn khoảng cách” của hai tác giả là Đồng Gia Thịnh lớp 11A1 và Nguyễn Lê Trí lớp 10A1, Trường THPT số 3 Phù Cát. Em Đồng Gia Thịnh bày tỏ: Trước thực trạng không khí ngày càng ô nhiễm bởi các loại bụi, các khí thải độc hại... ảnh hưởng sức khỏe con người; các em đã lên ý tưởng sáng chế ra chiếc quạt điện hội tụ các yếu tố vừa quạt mát, vừa lọc không khí, diệt khuẩn có thể dùng trong sinh hoạt gia đình hoặc nơi làm việc. Hai giải pháp này đều đạt giải ba lĩnh vực Sản phẩm thân thiện với môi trường.
Và sáng chế “Xe lăn điện thông minh thân thiện với môi trường” của đồng tác giả Trần Minh thiện và Đoàn Phan Bảo Huy, học sinh Trường THPT Nguyễn Diêu, huyện Tuy Phước vừa hướng vào giải quyết những khó khăn cho việc di chuyển của người khuyết tật, vừa quan tâm đến vấn đề làm sao cho sản phẩm sử dụng thân thiện với môi trường sống. Hơn nữa, các em còn thổ lộ, nếu có điều kiện sẽ nâng cấp module sim kết hợp màn hình điều khiển cho người khuyết tật dễ sự dụng, các em cũng sẽ tích hợp bộ phận kiểm tra, theo dõi sức khỏe cho người sử dụng như đo nhịp tim, huyết áp…
Để có được những giải pháp hữu ích đến với Cuộc thi; ngoài sự nỗ lực, niềm đam mê nghiên cứu của các em thì sự quan tâm của lãnh đạo các trường và quý thầy cô giáo là điều không thể thiếu. Chính nhà trường đã nâng đỡ và tạo điều kiện để những ý tưởng của các em thành hiện thực.  “Ngay từ đầu mỗi năm học, nhà trường luôn chú trọng phát động tổ chức các cuộc thi tìm kiếm ý tưởng sáng tạo cho các em ở lớp và toàn trường. Ngay khi phát hiện những ý tưởng sáng tạo độc đáo, nhà trường đã phân công các thầy cô theo từng bộ môn phù hợp mà hướng dẫn cho các em bắt tay vào thực hiện thành công và tiếp tục hướng dẫn cho các em tham dự Cuộc thi” – Thầy Dương Trọng Anh, Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Chu Văn An, Hoài Nhơn cho biết.
Thị xã Hoài Nhơn là địa phương nhiều năm liền có số lượng các giải pháp tham dự và giải pháp đạt giải Cuộc thi nhiều nhất so với các huyện thị trong tỉnh. Đến với Cuộc thi lần VIII, các Trường THCS, THPT trên địa bàn thị xã đã góp mặt với 24 giải pháp, trong đó có 16 giải pháp đạt giải, gồm: 02 giải nhất, 03 giải nhì, 04 giải ba và 07 giải khuyến khích.
“Cuộc thi đã trở thành sân chơi lý thú, giúp các em có những trải nghiệm mới mẻ và niềm đam mê sáng tạo của các em được trân trọng. Qua đó, các em còn có thể bộc lộ khả năng của mình và có những định hướng trong học tập cũng như lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai” – Thầy Dương Trọng Anh chia sẻ thêm.
Thành công của Cuộc thi lần này cũng nhờ sự quan tâm của UBND tỉnh chỉ đạo sâu sát trong việc triển khai kế hoạch Cuộc thi; sự phối hợp chặt chẽ và hoạt động có hiệu quả của các sở, ngành là thành viên Ban Tổ chức Cuộc thi; sự hỗ trợ tích cực của Đài PTTH Bình Định, Báo Bình Định với Ban Tổ chức trong việc tuyên truyền Cuộc thi một cách thường xuyên, lan tỏa đến các trường học trong tỉnh; sự quan tâm của các Sở Giáo dục và Đạo tạo, Sở Tài chính, Tỉnh đoàn, Sở Khoa học và Công nghệ trong việc chỉ đạo tổ chức triển khi Cuộc thi; sự nhiệt tình và công tâm của các thành viên Ban Giám khảo trong việc xem xét, chấm điểm, đánh giá các giải pháp dự thi; mức thưởng trao giải của Cuộc thi cũng góp phần khích lệ, động viên các tác giả tham dự.
Năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 ngày càng lan rộng, ảnh hưởng đến công tác tổ chức triển khai Cuộc thi. Tuy nhiên, Ban Tổ chức Cuộc thi cũng đã linh hoạt đưa ra các phương án triển khai phù hợp để Cuộc thi diễn ra kịp tiến độ và đảm bảo yêu cầu phòng, chống dịch UBND tỉnh đề ra. Thêm nữa, tính công bằng, khách quan và chất lượng Cuộc thi vẫn được giữ vững. Hiện nay, Ban Tổ chức cũng đã gửi 14 giải pháp tham dự Cuộc thi toàn quốc lần thứ 17, khâu chuẩn bị cho việc tổng kết, trao giải thưởng cũng đã hoàn tất.
“Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, công tác tổng kết và trao giải Cuộc thi không tổ chức tại Tp. Quy Nhơn. Ban Tổ chức đã gửi Bằng khen, biểu trưng, chứng nhận và phần thưởng đến các Trường có các giải pháp đạt giải để nhà trường trao cho các em nhân dịp đầu năm học 2021-2022” – Ông Lê Văn Tâm, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh, Trưởng ban Tổ chức Cuộc thi cho biết.